Nhìn lại chuyện nợ của Việt Nam

Lý do quan yếu là, nhìn vào nợ công, không nên chỉ nhìn ở tỷ lệ chiếm bao lăm phần trăm GDP, mà quan trọng là tốc độ tăng nợ công thế nào, khả năng trả nợ ra sao, cơ cấu nợ thế nào, lãi suất bao nhiêu… Nếu nhìn ở những góc cạnh này, có thể thấy, nợ công của Việt Nam trong những năm qua không ngừng tăng, từ 54,9% GDP năm 2011 lên 55,7% GDP năm 2012 và 56,2% GDP năm 2013. Nợ công tăng, trong khi thu ngân sách những năm gần đây không mấy khả quan đang tạo sức ép trả nợ không nhỏ. Đáng để ý, ngoài việc trả nợ gốc, lãi và phí bằng USD, hàng năm, số tiền trả nợ nước ngoài bằng VND tăng rất cao, từ hơn 9.765 tỷ đồng năm 2010 lên trên 12.533 tỷ đồng năm 2011 và gần 18.252 tỷ đồng vào năm 2012. Nhưng điều quan yếu là, trong khi nợ công nước ngoài, cốt yếu chuẩn y các khoản vay ODA có lãi suất thấp, thời gian trả nợ kéo dài, không phải quá đáng ngại, thì khoản nợ vay trong nước thường có lãi suất cao. Sức ép trả nợ cho các khoản vay này mới là điều cần phải bàn tới. Một chuyên gia kinh tế đã tính rằng, một năm, Việt Nam có thể phải trả nợ tới 6 tỷ USD, trong đó chỉ 1 tỷ USD là trả nợ nước ngoài. Nếu tính toán này chuẩn xác, thì việc trả nợ vay trong nước đích thực là một sức ép rất lớn. Áp lực càng lớn hơn khi những năm gần đây, kinh tế khó khăn, thu ngân sách cũng khó. Thậm chí, việc vay tiếp để trả nợ đã được nhắc tới. Quyết định mới đây của Thủ tướng Chính phủ về kế hoạch vay và trả nợ năm 2014 đã nêu rõ việc có một khoản vay để đảo nợ lên tới 70.000 tỷ đồng (tương đương khoảng 3 tỷ USD). Cũng cần phải nhắc lại rằng, cơ cấu nợ công của Việt Nam giờ chưa tính nợ vay của các doanh nghiệp nhà nước. Con số này được vắng vào cuối năm trước lên tới hơn 1,6 triệu tỷ đồng, tương đương 80 tỷ USD. Dù chưa tính khoản nợ này vào nợ công, nhưng một khi các doanh nghiệp quốc gia không có khả năng trả nợ, hoặc các khoản vay không được dùng hiệu quả, thì cũng ảnh hưởng rất lớn đến an ninh tài chính quốc gia, đến toàn nền kinh tế. Có thể nhắc lại câu chuyện của Vinashin và cả khoản bảo lãnh để tập đoàn này phát hành trái khoán chính phủ trị giá 750 triệu USD ở nước ngoài để thấy những hệ lụy khôn lường khi các khoản vay lớn của các doanh nghiệp quốc gia không được sử dụng hiệu quả và trả nợ đúng hạn. Tạm bằng lòng cách tính nợ công trong ngày nay của Việt Nam, thì cũng thấy những sức ép rất lớn đối với nền kinh tế. Và dù vẫn ở trong ngưỡng an toàn, thì điều quan trọng trong vay và trả nợ, cả trong và ngoài nước, là phải sử dụng vốn vay một cách an toàn và hiệu quả. Cùng với đó, đã đến lúc, Việt Nam nên tính nợ công theo chuẩn quốc tế để có một cái nhìn chính xác, toàn diện, từ đó có chiến lược vay và trả nợ thích hợp. Nguyên Đức(baodautu.Vn)